Yezhadur #1

Bezomp torr-revr un tammig, ha komzomp eus ar pezh a blij ar muiañ d’an holl, yezhadur (ya, kevrinus e oa an titl ^^).Ur gerig hepken, ne vo ket re hir. Ne fell ket din bezañ re gentelius, ha ne lavaran ket emañ ar gwir ganin (geo), ha ne lavaran ket n’hell ket ur yezh cheñch (en  ober a ra, ur reolenn eo). Ha kement ha bezañ torr-revr betek-penn e vo mesket yezhadur ha matematikoù 😀

Cheutu ar gudenn neuze: petra eo 20 e-keñver 10 ?

An darn vrasañ a responto din eo 20 div wech muioc’h eget 10. Hag a-du e vin ganto. Ar brezhoneg n’eo ket. Desket e vez deomp e vez lavaret ‘hanter muioc’h’, ha setu. Perak ? Peogwir e teu ‘div wech muioc’h’ eus ar galleg ‘deux fois plus’, hag eo direizh da geñver jedoniezh. Gwellomp se neuze.

Evit mont eus 10 da 20 e reer +100%. Ma vez kemeret al lavarenn ‘div wech muioc’h’ evit ar pezh eo e  talvez  n+(n×2) , da lavaret eo+200%:

• div wech muioc’h eget 10= 10+((10/100).200)= 30

Okay, gwir eo neuze, direizh eo penn da benn, e brezhoneg (nevez) hag e galleg. Tsss, dre chañs emañ brezhoneg tradisionel ma zad kozh eus badum evit sikour:

Hanter muioc’h neuze. Ma vez ouzhpennet an hanter e vez graet +50%, pe n+(n/2):

• hanter muioc’h eget 10= 10+(10/100).50)= 15

Woooups. Ken fall all eo.

Petra hon eus desket neuze ? Ne vez ket mesket yezh ha matematikoù, pout eo ar bobl. Ha n’eo ket e Breizh hepken 😉 (goaperezh, hañ, n’on ket sirius ^^’). Emañ ar gwir gant ar saozon, daoust d’ar c’hallaoued bezañ fier eus o spered lojik ha frammet. E saozneg e lavarer twice as much, da lavaret eo n×2, ar pezh a zo reizh da geñver jedoniezh. Ret ‘vefe deomp lavar kement-all e brezhoneg neuze, ‘div wech kement [hag]’.

Met ne vo ket cheñchet, ‘soñj ket din atav. Neuze, dre m’eo ken direizh an daou zoare da geñver jedoniezh e c’hellit dibab an hini a fell deoc’h. Ar peurrest a zo ideologel kentoc’h. Peurliesañ e kavan gwelloc’h ober gant an doare hengounel pa vez kevezerezh (displegañ a rin ar munudoù un deiz all). Koulskoude e kavan gwelloc’h ober gant div wech muioc’h (pe div wech hiroc’h, brasoc’h, donoc’h, h.a., evel just) peogwir eo anatoc’h. Den ebet ne soñjfe e c’hell hanter muioc’h talvezout n×2 ez natuel, ha ne soñj ket din e vefe implijet gant ar re yaouank na gant darn vrasañ an nevezvrezhonegerien forzh penaos. Soñj am eus eus an daoulagad dispourbellet er skol-veur p’eo bet lavaret deomp e oa hanter muioc’h ar stumm brezhoneg, hag e tlefemp implij-se. Ha galleg a zo gant darn vrasañ ar vrezhonegerien, da lavaret eo ez emañ ‘deux fois plus‘ en o fenn dija (hag o deus desket jediñ gant se marteze zoken). Lavar hanter muioc’h peogwir e teu an doare all eus ar galleg ha netra ouzhpenn ne seblant ket bezañ un arguzenn a bouez bremañ.

An deiz all e felle din komz eus un dra a greske da 150% eus e vent orin…(speredoù tort a zo ganeoc’h)… Da lavaret eo +50%… Ha c’hoant am boa da lavar e oa hanter brasoc’h… Ahaha… Ha pa lennan ez eus un hanter muioc’h a vugale e skol mañ skol hep kaout ar siffroù n’ouzon ket ma zo bet +50% pe +100%, ar pezh n’eo ket ar memes-tra… Ma, d’am soñj (ha ma soñj eo, netra all), e vefe mat dilezel hanter muioc’h. Deoc’h da welet.