Charlie

N’eus ket bet kaoz kalz eus Charlie ganin amañ, ha ne soñj ket din em befe tra pe dra a dalvoudegezh da ouzhpennañ, e gwirionez. Mantret on bet gant ar pezh zo c’hoarvezhet, mantret e vefe tud sot pe bet trellet ha trellatet a-walc’h evit soñjal lazhañ tud war zigarez int bet feuket. Mantret on e vefe graet eus ur relijion un digarez da vezañ feuls. Sur on, e gwirionez, n’eo nemet un digarez. Lod tud a zo feuls, hag abeg a gavint, siwazh, da vezañ feuls. Mantret on bet ivez gant an tagoù e brezhoneg a zo bet skrivet war ur voskeen war-sevel ‘kostez Roazhon, o c’houlenn groñs hag e brezhoneg fall ra vefe kaset an arabed kuit a Vreizh. Mantrus, evel a lavaren. Daoust ha ken diaes se eo doujañ an eil d’egile pe d’eben ?

D’am soñj en eus kement hini bet tro d’en em soñjal, ha da vezañ e kañv, ha n’em eus netra gwall fin da ouzhpennañ, siwazh.

Met un dra memestra, “Je suis Charlie“. Ul lugan dreist a-walc’h, aes da implij, aes da lavar, da adimplij hag all. Berr hag efedus, n’eo ket souezh e gwirionez e vefe bet krouet gant un den arbennik war ar marketing (marc’hadiñ? da ziforc’hañ gant marc’hatañ ?). Koulskoude, n’eo ket bet ken aes-se d’ar brezhonegva ober e soñj war an droidigezh. En holl yezhoù a ya en-dro evel ar galleg -rener, verb, renadenn- eo aes a-walc’h treiñ al lugan : I am Charlie, Yo soy Charlie, Ich bin Charlie, Som Charlie ha me oar.

Met e brezhoneg, neuze? A-bep seurt a zo bet graet : Me zo Charlie, Me eo Charlie, Charlie on, pe zoken Charlie zo ac’hanon… Daou dra a zo. Diouzh un tu, ober gant brezhoneg reizh (memestra…), diouzh an tu all, emichañs, klask doujañ d’ar c’hinnig orin, d’ar c’hraferezh. Ha d’am soñj, amañ, ne oa ket aes ober an daou, hep cheñch ar mennozh d’an nebeutañ.

Desket e vo d’an neb a grogo gant ar brezhoneg emañ ouesk an ereadurezh anezhañ, hag e kaver gwelloc’h peurvuiañ lakaat ar c’heloù nevez e penn ar frazenn, pe ar pep pouezusañ. Hag evidon-me, ne oa ket “Je” ar pep pouezusañ e galleg. N’eo ket e vefen ME Charlie a zo pouezus, met ar fed e vefen CHARLIE. Charlie a zo da vezañ lakaet en a-raok, ket me ma-unan, a-hend all en em saver c’hoazh war un enebadur : Me zo Charlie, ha ket ar re all. Gellout a rafer gwelout Charlie evel un anv-gwan, ha peuliesañ e vefe lakaet kement se da gentañ. Daoust ha lavarout a rafed ‘Me zo bras’ pe ‘bras on’, d’en em zeskrivañ ? War-bouez ma ‘z oc’h o respont d’ar goulenn eeun ‘piv zo bras’ e seblant anat din lakaat an anv gwan er penn kentañ. Emaoc’h c’hwi o komz, daoust ha ezhom hoc’h eus d’en em lakaat en a-raok c’hoazh?

Ma, d’am soñj e oa Charlie da lakaat war wel. Evidon me, evel-just, rak gellout a reer kompren al lugan e meur a stêr, met e galleg, gant ar c’hoant pouezañ war Je e vefe bet lakaet C’est moi Charlie, pe Charlie, c’est moi, sur a-walc’h, ar pezh a zo troidigezh rik Me eo Charlie, am eus bet gwelet skritellet.

Graet ‘m befe gant Charlie on, marteze, peogwir eo an eeunañ, ar bravañ, hag an tostañ hervezon eus ar stêr orin. Met dont a ra neuze kudenn ar c’hinnig. En holl yezhoù all emañ al lodenn rener/verb a-raok Charlie, evel ur rakskrid. E brezhoneg en em gavfe ar verb e unan. Kollet ivez an tri ger. Gwall zisheñvel. Gant Charlie on-me hor befe adkavet an tri ger, daoust d’an urzh bezañ eilpennet… Bez on Charlie, marteze, a vefe bet ar gwellañ. N’eo ket ar stumm anatañ e brezhoneg, met d’an nebeutañ e pouez war ar bezañ, ha ket an hinienn, ha derc’hel a ra d’an urzh orin, d’ar garta c’hrafek ma fell deoc’h.

Bez on Charlie, neuze, ha bez omp holl, emichañs. Bezomp holl, a hetan (soutil, neketa?).

En diwezh, ne cheñch netra, sklaer eo bet ar mennozh emichañs, met ur wech c’hoazh, n’eus tamm tu ebet d’ar vrezhonegerien da vezañ a-du war implij o yezh. Ar pezh a zo mat, dre ma chom bev dre an implij, hag e vez tud o klask ober ganti; ar pezh a zo fall, dre ma ne oar ket an holl re vat penaos ober ganti e gwirionez. Soñj a zegas din eus istor ‘Nukleel nann trugarez‘ un nebeut bloavezhioù zo, a zo bet reizhet da ‘Nukleel n’am bo ket‘ da c’houde…

!

Penaos ? Ur sizhunvezh dija ? Argl, re vuan e ya an amzer, a-dra sur ! Ha leun ma implij-amzer ken n’am eus ket kavet amzer da zont da skrivañ. Daoust din na gaout kentelioù (ma, reiñ lod a ran, ket heuliañ) em bez traoù da ober bepred, pe prientiñ kentelioù, pleustriñ, seniñ, mont da emvodoù, lenn evit ar skol veur, beajiñ a-dreuz Breizh pe bezañ gant mignoned e vefe. Merzet am eus an deiz all n’em eus dibenn-sizhun dieub ebet a-raok Nedeleg ! Ha pa ziviz Orange ne fell ket dezho (war a seblant) dont da staliañ internet din amañ ouzhpenn-se… Ma ! N’em eus ket kroget gant ar blog-mañ da gontañ ma buhez warnañ bemdez (ur skyblog am befe graet kentoc’h, hehe), trawalc’h neuze gant ma istorioù:

Glav a ra, glebiañ ‘ra, me ne ran ket van…

Emichañs e vefe bet tostoc’h “foutre-kaer” eus an orin e saozneg, hogen e-giz-se e c’hellan lakaat ar gaoz buan-ha-buan war ‘ne ran ket van’. Man eo ar ger. Perak neuze ober ur c’hemmadur ?

Van ebet n’en deus graet. Sell ‘ta, ha pa ne vez netra dirak e vez graet ar c’hemmadur kement-all ! Iskisat tra. Unan all a c’hoarvez an hevelep tra gantañ: mad, en troiennoù evel Vad a ra, hag all. Merzout  c’heller e vezont implijet gant ar verb-skoazell ober, int-o-daou. Mat, met perak ‘ta ? Laeromp ur skeudenn digant Edern, hep tamm mezh ebet:

Petra a lavar YBB neuze ? En hevelep rannbennad, 156, o c’haver o-daou: En holl stummoù ar verboù kevrennek-se e tro m da v, zoken (sic) pa vez disrannet an anv diouzh ar verb. […] Ar ger man a zo dianav drezañ e-unan. N’her c’haver nemet er verb ober van hag er ger kevrennek un asvan.

Asvan o vezañ heñvelster gant man mui-pe-vui, n’heller ket lavar emaomp aet gwall belloc’h. N’omp ket avañsetoc’h, e galleg brezhoneg flour (pah ! emañ er geriadur zoken). Tu a zo da ouzhpennañ memestra e kaver man e troiennoù evel a van da van,  a dalvez kement ha tamm ha tamm, hogen gant a eo degaset ar c’hemmadur aze.

Daoust hag un dalc’h eus ur ger mell kozh e vefe ? N‘ober ur van a vez kavet c’hoazh, daoust hag ur vad a ra e vefe bet an droienn orin ? Marteze a-walc’h…

M’ho peus tirouroù war gement-se…

Yezhahudur

Plijadur ha kemmadur
Hudur bed ar yezhadur ?
Reizh ha gour ha lavarenn
Ma rannig-verb ez araogenn ?

Barennig-stagañ c’hadal
An anv-gwan o c’hedal
Kerkent aet ar ger-mell kuit
E vez kevrennek, me lâr dit !

Kevreañ hag ereañ
Al liesterioù reizhañ
Displegañ betek bout klañv
Ar verb karout en tu gouzañv

Raganv o perc’hennañ
Derezioù an doareañ
Doare-gourc’hemenn em skouarn
“Huch ma anv gwan ha kadarn !”

Yezhadur #3

N’eo ket yezhadur da vat, geriaoueg kentoc’h… Met gellout a ra terriñ ma revr kement-all. Ket evel lenner da vat, met pa skrivan kentoc’h, rak fellout a ra din bezañ komprenet, ket treuzkomprenet. Neuze:

Riklus ≠ Risklus !

Pa gleven lod o komz eus mont d’ar poull-risklañ e Roazhon em lakae da c’hoarzhin (en diabarzh, ne ran ket goap eus an dud, memestra ^^). Ma, risklus e c’hell bezañ, met ur poull-riklañ eo kentoc’h  ^^ (pe ruzikat, evel-just, m’ho peus divizet bezañ hegasus 😀)

Risklus: arvarus, dañjerus

Riklus: a c’heller riklañ warnañ (zwiiiiip !), a c’heller fiñval traoù warnañ hep na frotfe, hag all

Agnagnagna, a glevan dija, emañ e geriadur Favereau, hag evel eil-ster evit risklañ ‘barzh an Here emañ merket ‘sellet ouzh riklañ’…Ya, gwir eo marteze, hogen diazezet eo hini Favereau war an implij pemdeziek… A zo fall ^^

Hag un difoc’h a zo etre un dra risklus hag un dra riklus peurvuiañ, neketa ? N’eus ket ? Pa vez riklus e vez risklus ivez peurliesañ, ha ket ar c’hontrol ? Beñ setu perak eo bet dalc’het ur ger evit an 2 ster gant ar yezh-pobl, peogwir ez eus bet graet un heñveladur. Ha n’eus ket eus an heñveladur-se bepred ! Pa fell din lavar eo riskl-us un dra bennak peogwir ez eus ur riskl, neketa, ket ur gwiskad skorn >_<

Riklañ/risklañ, aes ober ar fazi, dre gomz dreist-holl, met daou c’her a zo, tudoù, greomp ganto ! A-du emañ an Ofis ganin ouzhpenn-se 😉

*sponsoret eo an notenn-mañ gant strollad ar c’heriaouerien dorr-revr*

Yezhadur #√4

Haha, kement hag ober ec’h ouzhpennin un draig, liammet gant ar matematikoù c’hoazh, evit bezañ hegasus betek-penn. Niec’hec’he 😀

Unan eus an traoù a c’hell bezañ souezhus evit unan o teskiñ ar yezh a zo an doare da gontañ traoù adalek ugent, da lavaret eo “un x warn-ugent”, “pevar x ha tregont”, “c’hwec’h kant seitek x ha pevar-ugent”, hag all (piv a gont x-où, forzh penaos ? N’eus ket eus an dra-se e brezhoneg :p). Alies e klever fazioù (tri warn-ugent den a zo deuet…), ha gwir eo e c’hell bezañ diaes marteze cheñch boazioù bet tapet gant yezhoù all. Ha gwir eo e ro poan-skouarn pa glever, memestra, ha sur on e vez tud da reizhañ kerkent ar re a gredfe ober ar fazi daonet. Un degouezh a zo koulskoude ma vefe ret chom hep ober an eilpennañ. An dregantadoù.

Klevet a ran tud o lavar ‘pemp dregant warn-ugent eus an dud’, ‘seizh dregant ha tri-ugent eus ar boblañs’, hag all, o tiwall mat da chom reizh, evel pa vefe ‘dregant’ un unanenn a c’heller kontañ. Hogen n’eo ket. Pa lavarer ‘dre gant’ e talvez, anatañ tra, e c’hoarvez x gwech an dra-se evit 100 degouezh, ne gonter ket ‘dregant-où’ met degouezhioù.

Reizh e vefe lavar pemp warn-ugent dre gant, neuze, seizh ha tri-ugent dre gant (pe dregant, ar skritur ne ra forzh), hag all.

Cheutu, buan ha buan, bremañ e ouzit e c’hellit ober ar fazi, ha bezañ ar gwir ganeoc’h, hehehe !

Yezhadur #1

Bezomp torr-revr un tammig, ha komzomp eus ar pezh a blij ar muiañ d’an holl, yezhadur (ya, kevrinus e oa an titl ^^).Ur gerig hepken, ne vo ket re hir. Ne fell ket din bezañ re gentelius, ha ne lavaran ket emañ ar gwir ganin (geo), ha ne lavaran ket n’hell ket ur yezh cheñch (en  ober a ra, ur reolenn eo). Ha kement ha bezañ torr-revr betek-penn e vo mesket yezhadur ha matematikoù 😀

Cheutu ar gudenn neuze: petra eo 20 e-keñver 10 ?

An darn vrasañ a responto din eo 20 div wech muioc’h eget 10. Hag a-du e vin ganto. Ar brezhoneg n’eo ket. Desket e vez deomp e vez lavaret ‘hanter muioc’h’, ha setu. Perak ? Peogwir e teu ‘div wech muioc’h’ eus ar galleg ‘deux fois plus’, hag eo direizh da geñver jedoniezh. Gwellomp se neuze.

Evit mont eus 10 da 20 e reer +100%. Ma vez kemeret al lavarenn ‘div wech muioc’h’ evit ar pezh eo e  talvez  n+(n×2) , da lavaret eo+200%:

• div wech muioc’h eget 10= 10+((10/100).200)= 30

Okay, gwir eo neuze, direizh eo penn da benn, e brezhoneg (nevez) hag e galleg. Tsss, dre chañs emañ brezhoneg tradisionel ma zad kozh eus badum evit sikour:

Hanter muioc’h neuze. Ma vez ouzhpennet an hanter e vez graet +50%, pe n+(n/2):

• hanter muioc’h eget 10= 10+(10/100).50)= 15

Woooups. Ken fall all eo.

Petra hon eus desket neuze ? Ne vez ket mesket yezh ha matematikoù, pout eo ar bobl. Ha n’eo ket e Breizh hepken 😉 (goaperezh, hañ, n’on ket sirius ^^’). Emañ ar gwir gant ar saozon, daoust d’ar c’hallaoued bezañ fier eus o spered lojik ha frammet. E saozneg e lavarer twice as much, da lavaret eo n×2, ar pezh a zo reizh da geñver jedoniezh. Ret ‘vefe deomp lavar kement-all e brezhoneg neuze, ‘div wech kement [hag]’.

Met ne vo ket cheñchet, ‘soñj ket din atav. Neuze, dre m’eo ken direizh an daou zoare da geñver jedoniezh e c’hellit dibab an hini a fell deoc’h. Ar peurrest a zo ideologel kentoc’h. Peurliesañ e kavan gwelloc’h ober gant an doare hengounel pa vez kevezerezh (displegañ a rin ar munudoù un deiz all). Koulskoude e kavan gwelloc’h ober gant div wech muioc’h (pe div wech hiroc’h, brasoc’h, donoc’h, h.a., evel just) peogwir eo anatoc’h. Den ebet ne soñjfe e c’hell hanter muioc’h talvezout n×2 ez natuel, ha ne soñj ket din e vefe implijet gant ar re yaouank na gant darn vrasañ an nevezvrezhonegerien forzh penaos. Soñj am eus eus an daoulagad dispourbellet er skol-veur p’eo bet lavaret deomp e oa hanter muioc’h ar stumm brezhoneg, hag e tlefemp implij-se. Ha galleg a zo gant darn vrasañ ar vrezhonegerien, da lavaret eo ez emañ ‘deux fois plus‘ en o fenn dija (hag o deus desket jediñ gant se marteze zoken). Lavar hanter muioc’h peogwir e teu an doare all eus ar galleg ha netra ouzhpenn ne seblant ket bezañ un arguzenn a bouez bremañ.

An deiz all e felle din komz eus un dra a greske da 150% eus e vent orin…(speredoù tort a zo ganeoc’h)… Da lavaret eo +50%… Ha c’hoant am boa da lavar e oa hanter brasoc’h… Ahaha… Ha pa lennan ez eus un hanter muioc’h a vugale e skol mañ skol hep kaout ar siffroù n’ouzon ket ma zo bet +50% pe +100%, ar pezh n’eo ket ar memes-tra… Ma, d’am soñj (ha ma soñj eo, netra all), e vefe mat dilezel hanter muioc’h. Deoc’h da welet.