Un tammig danevell am eus adkavet war ma fladenn-galet. Ur pemp mil ger bennak eo, hirik evit bezañ lakaet war ur blog marteze, met n’eo ket aes da droc’hañ a lodennoù dedennus. Un hollad eo, lakaomp. N’eo ket ur skouer eus ma doare-skrivañ boaz, kalz sec’hoc’h al lusk hag ar frazennoù, tostoc’h d’un doare skrid-emskiant. Klasket am boa c’hoari gant al lusk, ha mont a dudenn da dudenn (ar pezh a ran c’hoazh, da welet ma ‘z on gouest da lakaat al lenner da gompren eus piv ‘maon o komz hep en lavar… ha c’hoari gant se !). Teñval an istor ivez, teñval ha lous. Gellout a rit lavar ho soñj m’ho peus kalon da lenn !
Du
1.
“N’eo ket un afer etre te ha me, paotr. N’em eus netra da welet gant ar pezh a c’houlenner diganin. Ha n’em eus netra da welet ganit kennebeut-all. E-giz-se emañ ar vicher, hag e-giz-se ez a an denelezh war-raok, en ur lezel lod a-gostez, lod en a-dreñv, lod kouezhet war an hent, un hir a hent, un hent ne vo fin ebet dezhañ war-bouez fin an den e-unan. Ha setu me o treiñ da brederour. Forzh petra. Ul lazher prederour. Farsus, neketa paotr ?”
Den ne respont.
“Evel just ne respontez ket, diaes ‘vefe dit, hañ ? Graet mat al labour. N’eo ket e plijfe din muioc’h eget traoù all, ne dalvez ket kement hag ur fouzhadenn, sur. Met n’eo ket falloc’h eget traoù all. Kudenn ebet gant ma c’houstiañs. Hi eo am eus bet lazhet da gentañ. N’eo ket fall ar skeudenn, hañ paotr ? Nann, n’eo ket fall. Pa vin kozh, pe mar erruan kozh, lakaomp, e skrivin ul levr, gwelet a ri, ur sapre pezh levr eñvorennoù, ul levr skrijus. Peadra ‘zo. N’out ket an hini kentañ, paotr, ‘vi ket ‘ni diwezhañ kennebeut.
Kregiñ a ran an den da wiskañ e chupenn en dro. Ur chupenn c’hlas, dineuz. N’eo ket ur roched hag ur gravatenn a zo dindani, ur c’hozh t-shirt ha netra all, ur re vragoù jeans, ur re votoù lêr Mephisto memestra. Plijout a ra ar botoù dezhañ ; pouezus eo pa valeer kalz. Gwisket e chupenn gantañ e laka e ostilhoù enni. N’eus ket bet ezhomm a galz a dra. Ur gontell, un eil kontell e strad chakod e vragoù, un trede hini kuzhet e-barzh seul ar votez Mephisto kleiz. Kontilli n’o deus netra dibar, istor ebet dezho ; troc’hañ a reont, trawalc’h eo. E vanegoù a zo gantañ c’hoazh. Pouezus ar manegoù ivez, ‘forzh piv a oar se bremañ, re aes e vezer tapet ‘mod all. Pa vez klasket war ho lerc’h, ‘pezh ne oa ket c’hoarvezhet c’hoazh, dezhañ da c’houzout. Ar re a veze tapet gantañ ne vankent da zen peurliesañ. Ha ne vezent ket adkavet buan. Ur c’hav didud en ur c’harter hogos didud ivez, dindan un ti dismantret n’eus ennañ nemet un nebeud drameien bet tapet ganto muioc’h eget ma c’hellont gouzañv, kalz re evit gellout klevet an huchadennoù, pe dic’houest da ober an disterañ difoc’h etrezo hag ar re a glevont a –hed an deiz, tud o vouskomz en ho divskouarn, ijinadennoù o speredoù aet sod pell ‘zo.
Rak huchal a reont. Holl. Ha plijout a ra dezhañ, al lodenn blijusañ eo, ma ‘z eus unan. A-wechoù e gwirionez e soñj dezhañ e kav se plijus betek re, e vefe mat dezhañ mont da welet unan bennak. Met piv ? Mont da welet ur bredelfenner ha lavar dezhañ “Demat aotroù, plijadur am bez gant huchadennoù a re a lazhan, reizh eo ?” Ar re ne c’halvfent ket ar polis diouzhtu a lavarfe dezhañ e ya mat pep tra, marteze, piv ‘oar penaos e ya spered ar vezeien-se ? N’en deus ket fiziañs, forzh penaos.
Ar c’horf a c’hell chom aze. Ne vo den da zont d’e gerc’hat. Ha ne vo kavet liamm ebet gantañ. Disheñvel e vez gant pep hini, hervez al lec’h, an den, ar c’hoant, an amzer… Disheñvel-tre e oa bet an hini a-raok, hag an hini araokañ c’hoazh. N’eo ket eñ doare da “sinañ” e labour, ne ra ket se a-benn en diskouez d’ar re all. Ne soñj ket dezhañ bezañ un arzour pe tra pe dra a seurt-se.
Ul lazher eo, tra ken, ur muntrer, diverker, echuer, forzh petra keit ma vez graet al labour, ha paeet war-lerc’h. Evit se eo e ra kement-mañ. Aes eo bezañ pinvidik buan. Ne c’houlenn ket re, graet e vez al labour buan gantañ, ne fell dezhañ gouzout netra ouzhpenn. Neuze o deus fiziañs an dud ennañ, neuze e paeont hag e tistroont. Ha keit ma pado en devo arc’hant, e c’hello bevañ sioul, mont da welet ur c’hast ur wech an amzer, lezel anezhi o leñvañ e strad ar gwele p’eo echu gantañ. Ne blij ket ar gisti dezhañ da vat, met n’hellfe ket chom gant ur vaouez. Evitañ n’eo ket merc’hed ar gisti, na maouezed, na plac’hed, gisti ; ur varc’hadourez evel unan all, a vez paeet. Mar paeer keroc’h eo gwelloc’h, evel an tamm kig er gourvarc’had, evel pep-tra. Ne ra ket van.
Echu gantañ, peont eo mont. Pa laka e droad war bazenn gentañ an diri e well an nebeut boutailhadoù eoul a zo bet lezet da straniñ aze. Re aes, re glasel, met perak ket ? Gant an holl drammet a-us ne vo souezhet den ebet. Ha skarzhet e vo un nebeud loustoni a-ziwar ar bed-mañ. Skuilhañ a ra an eoul e pep lec’h. Pignat gant an diri a ra en ur skuilhañ c’hoazh. Diwall d’e votoù, memestra. Ne chomo ket kalz tra eus an ti. Un alumetezenn ? N’eus ket, n’en deus nemet e Zippo gantañ. Ne vanno ket e zirenn en eoul. Kavout a ra ur c’hozh tamm kazetenn, aet melen gant an oad, lakaat tan ennañ hag e vannañ war an eoul ledet, flaerius. Ha redek, didrouz. Met n’eus den ebet d’e welet, forzh penaos.
***
Gant e garr ez a da greiz kêr. Lec’hioù bet diouzh ar c’hiz pell zo, met ne chom enno nemet tud eus ar gwashañ, o deus kannet evit chom d’o lec’h, ha prest d’en em gannañ c’hoazh. Aze e vo paeet, ket e korn ur straed lous nag en ur salig a-dreñv ur bar, e-lec’h ma tañsfe merc’hed a-boan triwec’h vloaz, nann, se ne weler nemet er filmoù a-vremañ. Emgav en deus en ur c’hozh parklec’h, n’eo ket danzouar zoken. N’eo ket dav dezhañ dont ‘maez eus e garr, gortozet eo. Ur pakad a vez roet dezhañ. Ger ebet. Ne wirieka ket ar pakad. Fiziañs, n’eus nemet se a gont evit gwir.
Goude bezañ pellaet e renk e garr war gostez an hent, ur c’harr a vefe poent dezhañ cheñch, just a-walc’h. Digeriñ a ra ar pakad ha lakaat ar bilhedoù en e zoug moneiz, evel boaz. A-boan ma sell outo, ar sammad a zo hep mar. Ur c’hast a leñvo fenoz.
2.
E penn all ar gêr e tihun ur plac’h. Ugent vloaz d’ar muiañ-holl, leun a vuhez ar yaouankiz, c’hwek he mouez, dous he c’hroc’hen, kiget brav he muzelloù, divronn ront. Rouzet eo, du e blev, met gwer sklaer he daoulagad. Daoulagad a lakafe an disterañ paotr da blegañ dirazi. Met ne ra van gant ar baotred. Ar baotred a vez feuls, ne gont nemet o c’hoantoù evito, displijus int da flourañ, ha n’int ket plijusoc’h da welet. Truez he devez outo a-wechoù, ar re a soñj dezho bezañ brav, gasc’hoant. Ne gompren ket ar merc’hed a gav anezho koant. N’eus netra viloc’h —ha fentusoc’h evit lâret gwir— get ur paotr en noaz. Kaer o devo diskouezh o c’higennoù, m’o deus, atav e vo o zamm kalc’h o tont da vilaat pep-tra. Ne gred dezhi e vefe eus un Doue met ma vefe unan he defe un nebeud traoù da lavar dezhañ diwar-benn kement-se.
Ar merc’hed eo a blij dezhi. N’int ket finoc’h eget ar baotred ; ma, lod a zo ha lod n’int ket, paotred pe verc’hed, met brav int, d’an nebeutañ. N’eus netra kalet ebet dindan he flouradennoù, flour eo an holl stummoù, kromm, dous ar c’hroc’hen. Evel he hini eo o c’horf, gouzout a ra ar pezh a ra vat dezhi hag ar pezh ne ra ket. Ar merc’hed all n’int ket feuls evel ar baotred, int ivez a oar ar pezh a zo mat, int ivez a zo be gant paotred a-raok, met int ne yaint ket da welet lod en-dro. Hi a ranko. Fenoz, evel bemnoz. Fenoz e vo paotred c’hoazh, paotred a vo feuls, paotred a raio poan dezhi. Bewech he devez poan, met mousc’hoazhin a ra, evel m’eo dleet, hag huanadiñ, huchal un tammig, evel gant ar blijadur. Al leñvadennoù a zeuio diwezhatoc’h, pa vo he unan gant poan he c’horf, pe etre divrec’h ur plac’h all. Ur wech hepken he deus kredet leñvañ pa oa unan o palforsiñ anezhi. Hogen kendalc’het en doa kreñvoc’h c’hoazh, en ur c’hoarzhin, kunujenniñ anezhi. Paeet en doa, dezhañ e oa hi evit ar mare. Pell en doa padet, pell he doa leñvet, ha ne baoueze ket. Pa voe echu, goude ken hir amzer ma oa an deiz o tarzhañ dre ar prenestr lous, en doa bannet an den un nebeud bilhedoù ouzhpenn war al leur, o adkemer da dorchañ ar pezh a zivere dioutañ hag o bannañ warni, e lec’h ma chomjont peg un tammig. Ha choarzhin a rae. Gwiskañ en dro, lakaat e votoù, e chupenn, tanañ ur sigaretenn, butuniñ an hanter anezhi en ur sellet outi o leñvañ c’hoazh. Ha mont kuit. Biken ne zisoñjo penn hennezh, nag ar pezh en doa kontet dezhi e-keit m’he gwalle.
N’he deus ket leñvet abaoe. Ma ra plijadur dezho eo gwelloc’h chom hep ober. Loened gouez e teu ar baotred da vezañ pa vez o lost o ren anezho.
Poent eo dezhi hastañ ma ne fell ket dezhi erruout gant dale. Evezh a vez taolet outo gant ar vistri. Petra a c’hellfe ober, he unan hag hep an disterañ gwenneg, forzh penaos ? Met ret bezañ d’an eur, evel pa vefe o labourat en ur burev bennak. Yen eo an noz, met n’heller ket gwiskañ re. N’eo ket hi unan eus ar re a c’hortoz ar pratik astennet en he gwele. Ret eo mont d’e gerc’hat, e zesachañ. Lakaat a ra he du-muzelloù, hiraat he abrantoù, gwiskañ un nebeud pezhioù dilhad lêr ruz, a ziskouez mat ar peadra hep e ziskouez re. Ur gwir treuzwiskamant. Kaz he deus ouzh an “dilhad”-se abaoe ar wech kentañ m’e deus o gwisket. An nozvezh-se. Diverañ a ra al liv du dindan he daoulagad, kaset gant an daeroù. N’eo ket ar mare. Un tamm fichañ a ra d’he blev hir, adlakaat dremmlivaj un tammig. Mont er-maez a ra a-benn ar fin. Diwezhat emañ dija. Gwazh a-se, gwelet ‘vo, n’eus ket kement a dud d’ar c’houlz mañ eus ar bloaz. Aze emañ ar mestr ouzh he gortoz koulskoude. N’int ket bet pell.
Ur flac’had a ro dezhi. N’he devo ket arc’hant fenoz. Arabat leñvañ, gwashoc’h e vo.
“D’al labour,” emezañ. N’eus ket ton un urzh gantañ. N’en deus ket ezhomm, anat e seblant dezhañ e vo graet hervez e c’hoant. Hag emañ ar gwir gantañ.
An nebeut merc’hed all ne lavaront netra. A-boan ma sellont outi. Boaz int, ha graet he deus bet evelto. Lod o deus bet tapet gwashoc’h egeti, kalz gwashoc’h. Ne lavar netra ha mont d’en em lakaat ouzh peul ur gouloù-straed ne ya en-dro nemet a frapadoù. Ha gortoz. Yen eo dezhi, endeo. Tost eo dezhi kaout c’hoant ma teufe unan da gas anezhi d’ur gambr. Tommerezh a vefe sur a-walc’h, tommet e vefe gant unan eus al loened-se ‘mod all. Alies e chome lod merc’hed an noz-pad o c’hortoz, lod aet kozh, ne oant ket gwall vrav. Met hi a oa yaouank c’hoazh. Seul goshoc’h al loen seul vuioc’h e felle dezhañ bezañ gant ur yaouankizenn.
Setu ur c’harr. Met ne ra nemet trement, ne c’horrekaa ket zoken. Kollet er c’harter, emichañs. Ur c’harr all all. Poliserien. Den ne skarr kuit. Da betra ? Loened int, evel ar re all, deuet da balvata gant o dornioù blevek ha lart, evel ar re all, a gouezo war o freizh, o frikañ anezhi, o kas o huanadennoù hag o grozmoladennoù flaerius warni, evel ar re all.
N’int ket dedennet ganti, herzel a reont o c’harr dirak ur plac’h all. Pignat a ra hi er c’harr. Ne anavez ket anezhi.
Ha kirri all c’hoazh, hini ebet eviti. Lavaret ez eus bet dezho e oa erruet gant un nebeut munutennoù dale ? Kastizet eo ? Forzh petra. Yen eo dezhi. Gwell a-se, muioc’h e vo gwelet penn he bronnoù a-dreuz an tamm danvez moan a zo warno, gwriet ouzh al lêr. Marteze e harzo unan a-benn ar fin. Yen eo dezhi. Ur c’harr ruz, a-liv gant he dilhad, chañs a zougo dezhi. Ket, tremen a ra. Distro eo an hini a oa aet gant ar boliserien. Buan o deus graet. Ne oa ket kalz arc’hant ganto. Ur c’harr all, gorrekaat a ra tamm-ha-tamm kent chom a-sav dirazi.
“Pign,” emezañ. Ar ger kentañ a zo un urzh. Kregiñ a ra fall. Fall e krog bepred, ha ne ya ket war wellaat. A-boan serret an nor ganti e loc’h kuit. Gouzout a ra da belec’h emañ o vont, boaz eo moarvat. Koulz lezel anezhañ da ober. Bilhedoù a zo dirazi, war al leur. He heuz he deus lakaet war un nebeud re.
“Dastum, evidout eo.’ Gwelet en deus he selloù. Mousc’hoarzhin a ra. Cheñchet eo e vlev, koshaet en deus, met eñ eo.
“Lez ac’hanon amañ,” emezi,”Diouzhtu !” C’hoarzhin a ra ar paotr, dousig, ur c’hoarzh trist en deus, e gwirionez. Herzel a ra ar c’harr. Diskenn a ra hi, ar bilhedoù en he dorn. Ne blij ket ar re eus ar seurt-se dezhi, ar re “jentil”, a ro arc’hant hep goulenn netra, a fell dezho bezañ ho mignon, a lavar e komprenont. Den ne gompren, ha ne reont ket forzh. Ne blij ket d’ar vistri kennebeut. Eñ ne oa ket deuet abaoe pellig ‘zo.
Betek he lec’h e tistro war droad, fouret ganti an arc’hant en he heuz kleiz. Ha gortoz en-dro.
3.
Lezet en deus e garr kozh dirak un ti dirapar, en ur straed lous ha teñval. N’eus netra da laerezh ennañ, ar rodoù zoken n’emaint ket e stad vat. Mont da aveliñ e benn un tammig, mont da evañ ur banne bennak. En un davarn vihan e ya-tre. N’eus hogos den ebet. Serr e rankfe an davarn bezañ d’an eur-mañ. Met n’eus den o tont da glemm. Ur banne bier a c’hourc’hemenn. Ne blij ket an alkol kreñv dezhañ. Saouriñ a ra e vanne. Re fresk eo. Perak e servijont anezhi yen-sklas ? N’eus blaz ebet. Ma, ret ‘gortoz ur pennadig. Ne vo ket lakaet ar banne er mikro-skinoù, hañ ? Met n’hell ket chom re bell. N’eus ket mall warnañ, ket c’hoazh. Hogen n’eo ket mat chom da straniñ p’hon eus un tren da bakout. Echu ar banne. Ur bilhed war an daol gont. N’eo ket dav lavar kenavo, ne zistroio ket. Distro d’e garr. Ne fell ket da hemañ loc’hañ. Netra da ober. Treiñ a rae ar c’heflusker digudenn ur pennadig zo, ha netra ken bremañ. C’hwitañ a raio war an tren, sur. Perak eo chomet amañ ? ‘Maez eus e garr e ya, ha reiñ ur mell taol dezhañ ; ne servij da netra met vat a ra.
Ma, petra ‘zo gant ar c’harr ? N’eo ket nevez-nevez, met n’eus bet kudenn ebet evit ar mare. Perak fenoz ? Sevel a ra dor ar c’heflusker, ha sellet. Ken teñval eo ken ma rank mont da gerc’hat ul lamp er c’houfr. Aze, un neudenn a seblant diluget. Gwellomp bremañ… Mat eo, e dren en devo.
***
Didrouz eo ar porzh houarn. An tren diwezhañ eo moarvat. N’eus koulz lâret den ebet ennañ. Un den kozh tamolodet war e gador, ouzh an domerezh, o krenañ. Petra ‘maout oc’h ober amañ, tad-kozh ? N’eo ket ul lec’h evidout. Ur vaouez a zo azezet pelloc’h. N’eo ket ur goantenn, skuizh e seblant bezañ. N’eus forzh, ne oa ket e soñj merc’heta fenoz. Piv c’hoazh ? Ur studier gant e urzhiataer hezoug. Gwelloc’h dezhañ chom hep lakaat e sonerezh re greñv, mod all en devo da brenañ unan nevez. Den all ebet.
Mont a ra da azezañ, ouzh ur prenestr e laka e benn. A-benn nebeut e vanno kousket, luskellet gant fraoñvadennoù an tren kozh. C’hwezh an trenioù kozh a blij dezhañ, c’hwezh al lêr, c’hwezh an dud diniver bet o veajiñ enno. C’hwezh un amzer all, ma veze tu da gomz gant an dud en tren hep na barfe selloù du warnoc’h, ma oa tu da sellet ouzh ar gweledva hep kaout da c’houzañv sonerezh ugent sonvaleer disheñvel, dres kreñv a-walc’h evit bezañ hegasus-meurbed.
Ya, plijout a ra an trenioù-se dezhañ, e lec’h ma vez embannet ar porzh-houarn da zont gant un den gwirion, an hini deuet da wiriañ ho pilhed ur pennadig a-raok peurliesañ, pe an hini a zeuio d’en ober ur pennadig war-lerc’h, ket ur vouezh enrollet, frazennoù ne dennont ket da re wir zoken. Yen eo an trenioù nevez. Ar bed a bez a dro da vekanik, ur c’hozh ardivink yen, betek ar mare ma vo tu da vevañ ur vuhez penn-da-benn hep gwelet an disterañ boud bev. Marteze e vo lakaet an den en ur mirdi un deiz bennak. Homo sapiens sapiens, hag ur banellig dindan, gant lizherennoù stouet, “Ur sapre toull-revr”. Imoret fall eo, gwelloc’h menel kousket. Dihunet e vo gant embann e di-gar. An hini diwezhañ eo forzh penaos, n’hell ket faziañ. Emañ o kousket dija.
***
Pell emañ tarzh an deiz c’hoazh pa erru an tren. Diskenn a ra an nebeud tud. N’eus den ouzh o gortoz. An tad-kozh a seblant kollet. E-unan emañ. Mont a ra kuit, e sac’h bihan gantañ. Steuziet eo ar vaouez ; gant ar studier marteze, piv ‘oar ar pezh a zo c’hoarvezhet e-kerzh e gousk. Hogen n’en deus ket amzer da goll amañ. Vil ha lous eo karter an ti-gar. Perak e vez ken gris bepred ? Louet an tiez, louet ar mogerioù, louet an holl savadurioù, louet ha louedet.
Plijout a ra beajiñ dezhañ, met e pep lec’h e vez adkavet an hevelep tra gantañ. N’eus netra brav tro-dro d’ar porzh-houarn. Ha n’eus taksi ebet amañ. Petra eo ar gêr-mañ ? N’eo ket diaes kavout ul leti, d’an nebeutañ. “An ti-gar”, “An erru”, “Ar veaj”, “Ar Marc’h-du”, nag a ijin. Dao d’ar Marc’h-du, an trenioù kozh a blij dezhañ. Ur gambr vihan en deus, prop ha kempenn. Mat eo ar gwele, liñselioù naet. Met n’eo ket skuizh, kousket en deus en tren.
Da vale e ya, a gammedoù bras. Pell ‘zo n’eo ket deuet dre amañ, hogen n’eus netra cheñchet. Ar c’harterioù o vreinañ ne cheñchont ket, ken brein e chomont bepred, met goude ur mare e tizhont ar pezh a ra eñ ar “breinadur kempouez” anezhañ ; ar mare m’eo ken breinet ma ne vrein ket mui. Ne ya ket war welaat, hogen ne ya ket war washaat kennebeut. Ur c’hempouez, pa lavar deoc’h. Hag aze e vezont int o c’hortoz, evel bemnoz. Se n’eus ket cheñchet kennebeut. Seurt traoù ne gemmont ket. Ne anavez mui hini eus e vestrezed-hen, met n’eus hini ebet yen he zoull dre amañ. Kement hag ober e c’hell kaout un tammig plijadur, arc’hant ‘zo, hag amzer forzh pegement. Yen eo an noz, mall ‘zo warnañ mont d’ur gambr. N’eo ket gwall vrav ar re gentañ. Setu unan a-zoare. Yen eo dezhi, sur a-walch. Mont a ra da gomz dezhi.
“O kas a rafen d’en em dommañ a-gevred ?”
Petra eo ar goulenn-se ? Re a levrioù kozh en deus lennet, a dra sur. Ken souezhet all e seblant ar plac’h bezañ. Mousc’hoarzhin a ra. Diaes gouzout m’eo ur gwir vousc’hoarzh pe an hini a vez graet d’an neb prest da reiñ arc’hant evit an disterañ plijadur. Ne ra foutre-kaer, pell ‘zo n’en deus ket plantet, vat a raio, sur. Gant ur fiñv eus e fenn e asant ar plac’h. Zoken m’eo hogos skornet eo lufus he muzelloù dulivet, he zeodig a dremen warno, dousig. N’en deus ket paet c’hoazh, met krog eo hi gant an abadenn, war a seblant. Re strizh e vo e vragoù a-benn nebeut. Treiñ a ra hi ha kregiñ da vont war-du ur savadur dirapar ken heñvel diouzh ar re all. Sabatuet e chom ur mare, e selloù paret war he feskennoù o pellaat. Ur sapre kaledenn a zo gantañ bremañ.
He fennadreñv ront a baouez ur mare, tra ma sell hi war e du, o c’hortoz. Distro un tamm poell dezhañ e krog da vont d’he heul. Rall a wech en deus gwelet ur plac’h a yafe ken mat al lêr dezhi. Lêr ruz, iskisad tra, met p’eo da sterniañ ur revr a seurt-se n’eus ket klemm da sevel.
4.
Diwar e garr e tisken an den. Div eus e gontilli en deus lezet er c’harr. Ne chom nemet hini ar votez dezhañ. Ne gemerer ket e oustilhoù pa n’eus ket ezhomm anezho, neketa ? Nann, ne reer ket, ha fenoz n’en devo ket ezhomm anezho evit ober e damm labour. Klevet en deus yudadenn karr-samm ar bomberien pa oa o kuitaat al lec’h m’en deus bet e arc’hant. Ur minc’hoarzh a zo deuet dezhañ. Ar re-se ne gavint ket hir o amzer fenoz, n’eo ket fall. Sellet a ra tro-dro dezhañ ; ne well ket anezhi. Aze emañ koulskoude, dre ret. Alies eo deuet da wiriañ ; ha p’eo tremenet ur pennadig abretoc’h e oa hi aze c’hoazh, o c’hortoz, harpet ouzh ur peul bennak, ken brav bepred, ken gadal ha biskoazh. Gouzout a ra ne echu ket he amzer a-raok ma savfe an heol. Gant unan all emañ, sur a-walc’h. Ne zeu ket a benn da gaout an disterañ soñj eus hec’h anv. An holl gisti o devez an hevelep anvioù, evel poupinelloù deuet ‘maez eus ur mell labouradeg. N’eo ket fall ar skeudenn, ret e vo dezhañ skrivañ e levr evel m’en deus lavaret d’ar paotr, bremaik. Natacha pe Nancy, ne ra forzh, met hep he anv e vo diaes goulennata ar merc’hed all. Ket, n’eo ket merc’hed, gisti, goulennata ar gisti all. Penaos ober neuze ? Pasianted en deus, met ket kement-se. C’hoant en deus da adkavout anezhi, d’he lakaat da ouelañ c’hoazh a-raok echuiñ al labour. Biskoazh n’hen doa bet kement a blijadur. He daoulagad a oa dispourbellet gant ar spont tra ma konte dezhi. Ar spont-se a oar par d’ar re a wele e daoulagad ar re a lazhe. Met ne gave an daoulagad gwer-se neblec’h. Goulenn a ra digant ur c’hast vil ma oar da belec’h eo aet an hini a oa ouzh ar peul-gouloù. Ne oar ket, evel just. Skeiñ ganti pe reiñ ur bilhed pe zaou ? Imoret mat eo fenoz. Gant an arc’hant e vez diskornet he zeod.Gwelet he deus anezhi gant ur pratik ; o vont-tre en un ti. En diskouezh a ra dezhañ. Ur bravig a zo stag ouzh he zeod. C’hoant dislonkañ a zeu dezhañ pa ijin an teod-se en e veg, o vouchañ dezhañ. Ne drugareka ket anezhi.
Damsklerijennet eo an diri. N’eo ket ken lous hag ar pezh a c’hellfed soñjal. Touzioù ar c’horfoù peg an eil re ouzh ar re all, gwigouradennoù ar gweleoù, garm ar merc’hed, gwirion pe get. Re bell amzer en deus tremenet e seut lec’hioù evit krediñ c’hoazh o deus ar gisti an disterañ plijadur. Penaos kavout an hini a felle dezhañ, bremañ ? Gwazh a se evit an hini a zo ganti, fall en deus graet e zibab fenoz, marteze e servijo kontell e Vephisto a-benn ar fin. N’eus nemet un doare d’o c’havout, digeriñ a ra an nor gentañ. Ur paotr o pokañ da eil re vuzelloù ur c’hast blev melen dezhi. Ne verzont ket en deus digoret, serriñ a ran an nor hep diwall tamm, ha mont war-du unan all. Digeriñ a ra an nor ; goullo ar gambr. Stlakañ a ra an nor, dao d’unan all.
5.
Er gambr e ya-tre, ar paotr war he lerc’h. Iskis e kav anezhañ, evit doare. Sioul e seblant bezañ. Lod a vez sioul, er penn kentañ, hogen er penn-kentañ hepken ; met disheñvel eo gant hemañ. Pebezh doare da ginnig an traoù ! Tra ken evit-se e lez he douetañs a-gostez evit ar mare, gwelet ‘vo. War ar gwele e ya da astenn, kazhez orgedus. Plijadur he deus o sellet outañ, e veg damzigor. Divorfilañ a ra adarre, ha serriñ mat an nor. Tostaat a ra, dousig, tra ma kendalc’h hi gant he hardoù tomm, en ur zistagañ ha blev a lez da redek war he divskoazh noaz, war he bronnoù. Lorc’h a zo enni gant he blev, o c’hempenn a ra ken alies ma soñj dezhi a-wechoù gant fent e anavez an disterañ blevenn eus he c’hlopenn. War ar gwele e teu-eñ da astenn d’e dro goude bezañ lezet e vantell war ar plañchod. Ur roched a zo gantañ gwisket, aes e vo dezhi c’hoari d’an nebeutañ. Marteze ne vo ket re zisplijus an nozvezh. Gant ma pado.
***
Rall a wech en deus gallet parañ e selloù war stummoù ken brav, ken disi. C’hoantaat a ra pep lodenn eus he c’horf, pep tamm eus e c’hroc’hen. Biskoazh bravoc’h blev n’en deus gwelet, ha n’hell ket gortoz mui kent dizoloiñ ar pezh a zo damguzhet gant al lêr strizh hag an nebeudik danvez, evel ur bugel pa wel e brofoù edan ar saprenn. Met gortoz a ra c’hoazh, gwelloc’h eo pa c’hortozer, a soñj-eñ. Kregiñ a ra hi da zantañ kig e c’houzoug. Dont a ra da azezañ war e zargreiz. Santout a c’hell ober he morzhedoù tro-dro dezhañ, mezh en deus un tammig eus ar pezh a zistumm e vragoù. N’eo ket ar wech kentañ koulskoude ! Ha pell alese ! Donezonet ar plac’h, a-dra sur. Brav, dreist-holl. Kregiñ a ra an diaoulez da zinozelenniñ e roched, en ur zarlipat e vruched amañ hag ahont. Mar kendalc’h e-giz-se n’he devo ket kalz muioc’h da ober, a soñj eñ tra ma stard-hi e ibil etre he divesker, ur mousc’hoarzh liboudenn dezhi.
Ne denn ket an nozelennoù diwezhañ zoken, sachañ a-bep tu d’ar roched a zo trawalc’h d’en digeriñ. N’en deus ket fiñvet c’hoazh. Serriñ a ra e zaoulagad. Emañ-hi o lipat e c’houzoug adarre. C’hwezh vat a zo gant he blev. Sevel a ra he fenn. Nag un daoulagad. Forzh petra a rafe evito, betek penn all ar bed e yafe eviti. Me hi ne c’houlenn netra. Peurwisket eo hi c’hoazh, zoken ma n’eo ket kalz tra. Hir e c’hell bezañ c’hoazh. Gwell a-se.
***
A-bep-seurt koubladoù a gav, paotred yaouank ha kozh, o kregiñ gant o fouzherezh pe e bar o c’hoari daou, oc’h ober allazig d’an ellig pe o tibluskañ, hogen neblec’h ne gav an hini emañ o klask. Gevier a vefe bet livet dezhañ gant ar c’hast vil ? Pe faziet e vefe ? En holl gambreier emañ bet. Divizout a ra mont da welet en ti e-kichen. N’emañ ket pell. N’hell ket bezañ pell. ‘Maez e teu eus an ti, ha tre en hini all. An hevelep aergelc’h, an hevelep trouzioù. Betek ar c’hwezh a zo an hevelep hini, c’hwezh vat marc’hadmat, c’hwezh ar c’horfoù; c’hwezhioù tomm ha moest. N’eo ket displijus. Derc’hel a ra gant e glask.
***
Setu unan a oar kemer e amzer, unan ne lamm ket diouzhtu evel ul labous-preizh. Rall eo. Ha lezel a ra eñ anezhi da ober, evit mare. Met betek pegoulz ? Pegoulz e krogo-eñ da vezañ feuls evel an holl re all ? N’eus nement feulster a zegas plijadur dezho, plantañ o c’haledenn ha sankañ-disankañ, buanañ ma c’hellont, kreñvañ ma c’hellont. N’eus nemet feulster evit plijout dezho. Gwelloc’h dezhi lakaat ar mareoù sioul da badout. N’eo ket al lodenn a zisplij dezhi ar muiañ.
***
N’emañ ket en estaj-mañ kennebeut. Div eus enezenn lesbos en deus kavet, iskisad abadenn. Pignat a ra d’an trede estaj. O tostaat emañ, sur eo an tamm anezhañ, o tostaat emañ.
***
Pebezh fulenn, pebezh koantenn, ha pebezh fistoulerez ! En em lezel ara da vont, ne ra van ebet ma n’emañ ket o ren an traoù, war a hañval eo hi kalz gouiziekoc’h eget na vezo biken. Koulz lezel anezhi da ober.
***
Un estaj nebeutoc’h. Ne chom nemet unan. Emañ o tostaat.
***
Dispak eo he bronnoù ganti bremañ, eus ar rontañ, bihan ar penn anezho, ruz flamm. O lakaat a ra da dremen war e zremm, war e vruched.
***
N’eus nemet ur gambr a vefe gouloù enni, aze emañ. E gontell a gemer ; buan. Hag he adlakaat ; ket diouzhtu.
***
Diaesoc’h-diaesañ eo dezhañ derc’hel. Ha n’eo ket kroget da vat c’hoazh koulskoude. Hanter wisket int o daou c’hoazh. Met gouest e vefe da echuiñ he labour hep tennañ tra pe dra all, hep mar. Damzigor eo an nor. N’eo ket reizh. Serret e oa bet mat gantañ, sur, n’emañ ket evit gouzañv an norioù serret fall. N’eo ket reizh. Un dra bennak ne ya ket.
***
Nec’het e seblant ar paotr bezañ a-greiz holl. Petra c’hoarvezh gantañ ? O sellet a-dreñv dezhi emañ. Treiñ a ra hi ivez. N’he deus ket klevet an nor o tigeriñ, ken aketus ma oa oc’h huanadiñ, evel m’eo dleet.
***
P’he deus troet he fenn en deus anavezet anezhi. Seurt daoulagad ne vezont ket disoñjet.
6.
Ne blij ket se dezhañ seurt ebet. Mont a ra kuit a zindan ar plac’h buanañ ma c’hell, ha lammat war e vantell, da gemer e bistolenn. Pa straner e seurt lec’hioù eo gwelloc’h kaout peadra d’en em zifenn. Dont a ra un den-tre. Ur penn fall a zo gantañ, met goullo eo e zaouarn. Derc’hel a ra e bistolenn gantañ memestra.
“Skarzh kuit, paotr,” eme an den dezhañ, “Din en honnezh, neuze e lezan tregont eilenn dit evit tapout da draoù ha skampañ kuit.”
“Penaos, dit ?,” emezañ en ur sevel e arm davet an den nevez-deuet-tre.
“Ya, din. N’em eus na abeg na displegadenn da reiñ d’un tamm lastez ‘veldout, skarzh buan a-raok ma yafe fall an traoù, paotr.”
Sioul e seblant bezañ pa gomz, hogen evel dir eo e selloù. Daoust dezhañ bezañ hep an disterañ arm e seblant eus an dañjerusañ. Sellet a ra hi outañ, hag ur griadenn he deus. Eñ eo. Eñ. Deuet eo. Perak ? Sellet a ra outi ha mousc’hoarzhin. Ar mousc’hoarzh-se, an hini en doa en ur vutuniñ e sigaretenn. Eñ. Kilañ a ra-hi, tremen dreist ar gwele da vont da repuiñ a-dreñv paotr e bistolenn.
“Aon ‘peus, kazhez vihan ?”, eme egile, ken mousc’hoarzhus bepred, “Peus ket aon da gaout, ne vo graet nemet c’hoari pa vo aet hemañ kuit, evel ar wech diwezhañ.” E gontell a zifoup diouzh milgin e chupenn. E deod a dremen war al laonenn.
“Peus ket aon da gaout,” emezañ adarre.
Egile ne rann grik.
Gouzout a ra hi perak eo distroet. Lavaret en deus dezhi ar pezh a ra, a belec’h en doa kement a arc’hant da zispign evit ar c’hast truezus ma oa. Lavaret en doa kalz traoù da spontañ anezhi tra ma skoe ganti, ar munudoù. Hag-hi, paour-kaezh sodez, a oa aet da flatrañ d’ar polis, dre zial moarvat, kentoc’h eget bezañ eürus da vezañ chomet bev. Sodez. C’hoarioù hemañ ne vint ket c’hoarioù plijus. Ha n’eo ket egile a c’hello ober tra pe dra, pistolenn pe get, p’eo diaes dezhañ chom poellek dirak div feskenn.
Ne oar ket ket piv eo ar paour-kaezh hini a zo aet d’en em lakaat gant ar c’hast, met gwelloc’h ‘dezhañ mont kuit a-raok ma vefe aet skuizh. Imoret mat eo c’hoazh fenoz. Anavezout a ra ar re se, ur bistolenn ganto met dic’houest d’he implij, digell. N’en deus nemet unan da lazhañ fenoz, da ziverkañ an disterañ gwanded, unan evit ar blijadur. Met un eil ne vo ket ur gudenn, alato.
“Kontañ ‘ran betek dek, paotr.”
Fiñv ebet.
“Unan.”
Klevet a ra kammedoù en diri. Poent eo. An hini e-tal dezhañ a oar c’hoari gant e gontell, sur ha n’eo ket marteze. Ne ra fiñv trumm ebet, kenderc’hel a ra da vukañ kanol e arm war an den.
“Daou.”
Petra emañ o c’hortoz ? Tenn ! Kerzh kuit ! Ne fell ket dezhi e vefe un eil o vervel dre he gwall.
“Tri.”
Kalonekoc’h eo ar paotr eget ar pezh a soñje dezhañ. Laouen e vezo o troc’hañ e c’houzoug dezhañ.
“Pevar”
Kammedoù en dirri. Pevar estaj n’eo ket kement se.
“Pemp. Poent eo dit ober da soñj, paotr.”
Dedennusoc’h-dedennusañ, ur blijadur e vo o lakaat da huchal.
“C’hwec’h.”
Kerzh kuit ! Kerzh kuit !
“Seizh.”
Kammedoù.
“Eizh.”
N’hellfe ket tennañ zoken ma fellfe dezhañ, ur c’halc’h plat eo hemañ.
“Nav, da chañs diwezhañ, paotr.”
Un heuliad tennoù a doullgof anezhañ. Kouezhañ a ra war al leur. Huchal a ra ar plac’h. Ar paotr n’en deus ket tennet. Pevar den a zeu-tre, ul lifre hobregonet warno.
“Echu eo, dimezell,” eme ar paotr en ur gemer e baperioù hag o tiskouezh e blakenn dezhiñ : Polis; “Oc’h heuliañ hemañ emaomp abaoe pell, trizek den lazhet. A-drugarez deoc’h hon eus bet anezhañ. N’em boa ket c’hoant e vefed ar pevarzekvet.”
Divogediñ a ra mindrailherezhed ar boliserien all c’hoazh. Galvet int bet gant ar c’hast a oa bet ganto nepell zo, an hini he doa kaset al lazher d’an ti fall evel ma oa bet lavaret dezhi ober. Raktreset e oa bet, hogen chañs o deus bet. Chom a ra ar plac’h saouzanet ur mare, ha kouezhañ war ar gwele d’en em reiñ da leñvañ.
Leñvañ a ra, ha leñvañ c’hoazh. Evit ar wech kentañ, n’eus den o vousc’hoarzhin.
Anyway, chomet eo tost a-walc’h al lid, evel ma lavaren, eus an hini a veze er penn-kentañ, gwisket e vez an holl studierien gant ur sae hag un doare skerb, hag ar gelennerien ivez, gant saeoù bravoc’h, lakaomp, kinklet evel ma c’helle an dilhad sul bezañ e Breizh-Izel (Glazik pe Vigoudenn, lakaomp, ar binvidien :p Doare bigoudenn e oa hini ar prezidant, m’am eus soñ mat, gant broderezh melen ^^). Ha dilhad sul a oa da gaout dindan ar sae ivez, evel-just, sellit eus ar baja-mañ o paboriñ, tsss ! N’eus ket peadra da vezañ fier koulskoude, darbet e oa bet din na gavout un dilhad a yafe mat din, pe ar bragoù pe ar chupenn a vanke e pep stal, ha n’ae ket al livioù asambles ha patati ha patata, betek ma kavfen hemañ, memestra ! Forz penaos e oa da vezañ kuzhet gant ar sae/kapenn, met ne oan ket sur c’hoazh e c’hellfen kaout unan, dre ma oa ret o c’hourc’hemenn, sañset ! Hag e gwirionez n’em eus bet ma hini (ar sae, neuze) nemet un nebeud munutennoù a-raok ma krogfe al lid. Pfioù ! Ma, n’eo ket ret kaout unan, met pa vez an holl o wiskañ unan e ra kloch un tammig bezañ hepti, hañ ^^ Met unan am eus bet, neuze, hag a-boan kavet ma flas ganin e vez goulennet diganeomp sevel tra ma tremen pennoù ar c’hevrennoù etre an daoù vloc’had kadorioù, da vont da azezañ e-kichen al leurenn ma pign ar prezidant hag un nebeud kelennerien a-enor warni. Paour-kaezh kelennerien all, a ran chom azezet e trañ al leurenn a-hed an abadenn, ha mont kuit er fin, gant sonerezh, setu holl, hag a-hed ar sizhun !
Ha kregiñ a ra al lid… e latin ! Eh ya, n’eo ket cheñchet an traoù pa lavan deoc’h. Evel ul lid sakr eo, ur ritual mar fell deoc’h, ha kinniget e vez ar studierien d’ar prezidant, a respont d’ar c’hinnig, e latin bepred. Div yezh, dreist-holl, a zo bet implijet e-kerzh an abadenn e gwirionez, latin ha gouezeleg :p Ret eo lavar ivez e oa an holl re er sal d’an eur se d’an devezh-se o resevout diplom pe ziplom liammet gant ar gouezeleg (a-hed ar sizhunvezh ez eus bet lidoù, peder pe pemp gwezh bembez), anat a-walc’h e oa an dibab yezhoù neuze, hehehe. Dre eurvat e oa troet an traoù e latin e levrig a oa bet roet deomp, ennañ anvioù an holl re o resevout tra pe dra er bloavezh-se (e-barzh emaon, youh!). Moan-moan eo ma latinum, edo ma fri en droidigezh neuze (e gouezeleg oa troet, ivez :p). Hag echu gant an digoradur e krog al lodenn farsus, ma vez galvet pep hini unan hag unan da bignat war al leurenn, tra ma vez an holl o stlakañ o daouarn, da vont da gerc’hat e ziplom ha stardañ dorn ar prezidant (James Browne, ooh yeah baby, ‘felt good :p). Stardañ gant an dorn dehou, kemer un tu eus an diplom gant an dorn kleiz, treiñ war-du al luc’hskeudenner ha mousc’hoarzhin, tamm pe damm, hag hop! D’an traoñ ha galvet unan all ! Un tammig plijusoc’h eget ul lizher er voest, memestra. En drederenn gentañ e oan, ha kalz tud a chome war ma lec’h neuze ^^ Poanius e vez an daouarn er fin, dre forzh o stlakañ evit kement hini ! Met farsus gwelet eo chomet an hini a c’halve an anvioù da soñjal un eilenn pe ziv kent distagañ ma anv, souezhet ma oa moarvat o welet un anv-familh (en Iwerzhon) da anv bihan ! Ha Dipode ne sikour ket kennebeut xD Ma, aet on, n’on ket kouezhet, na netra, sur on em eus ur penn euzhus war al luc’hskeudenn, met boñ, ‘vel e gwirionez kwa 😀 (skaniñ a rin anezhi deoc’h pa vint erru er gêr), ha diskennet didrabas. Heh, plijus eo pa vez an holl o stlakañ o daouarn evidoc’h, memestra, reiñ ar ra ur pouez ouzhpenn d’an diplom 🙂 Fifteen seconds of fame, evel ma farse ar prezidant en e brezegenn.
Ul levrig a vil pajennad 
Evezhiadennoù nevez